Әйел жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктері. Садыкова Т Т

Маңыздылығы Қазіргі уақытта әйел жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктерінің өсу жиілігі жоғарлауына, сонымен қатар төмендеу қарқынының жоқтығына байланысты онкологиялық гинекологияның бұл мәселесі маңызды болып табылады.

Онкологиялық гинекологияның жиі кездесетін дерттеріне- жатыр мойынының, жатыр денесінің және аналық бездің қатерлі ісіктері жатады. Бұл үш науқас барлық әйел жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктерінің 95% құрайды.

Қалған бес нозологиялық онкогинекологиялық қатерлі ісіктер –олар қынаптың, жатыр түтікшелерінің , жатыр саркомасы және трофобластық ауру, сыртқы жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктері 5% құрайды.

Әйел жыныс мүшелерінің анатомиялық құрылысы (фронтальды кесінді)

Әйел жыныс мүшелерінің анатомиялық құрылысы сагитальды кесінді

Жыл сайын әлемде әйел жыныс мүшелерінің қатерлі ісігімен 851,9 мың есепке алынады. Ал Қазақстанда 2006 жылы 40,4 мың қатерлі ісікпен есепке алынған- ол барлық қатерлі ісіктердің 17%-ін құрайды.

Әйел жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктерінің Казахстандағы жиілігі

Жатыр мойынының қатерлі ісігі Жатыр мойынының қатерлі ісігі онкогинекологиялық аурулардың ішінде бастапқы орында. Бұл дертпен әлемде 100000 әйелге шаққанда 20-сы науқастанады. Осы аурудың емін толық қанағаттанарлық деп айта алмаймыз, өйткені 5 жылдық өмір сүру ұзақтығы 65-70%.

Жатыр мойынының қатерлі ісігі бұл: әйел жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктерінің 12 % құрайды. 48 бен 50 жас арасындағы әйелдер жиі ауырады Аурудың жиілігі – Казахстан бойынша 100мың.әйелге 7,1. Жатыр мойынының қатерлі ісігі мәселесінің і бағыттары; ерте анықтау және алдын алу шаралары дисплазиялар мен преинвазивті қатерлі ісікті дер кезінде анықтап, емдеу тәсілдерін күшейту. инвазивті рактың алдын алу; инвазивті ракты емдеу тәсілдерін күшейту.

Қауіп қатерлі себептері: Жыныстық қатынасқа ерте түсу (15 жастан) Жыныстық қатынасты әртүрлі адамдармен жүргізу Ерте жүктілік пен босанулар ( 18 жасқа дейін) Кеш тұрмыс құру және кеш босану жүктілік пен босанулар көп болған жағдайда Босанудан кейінгі тыртықтар патологиялық процестер(факультативті ісік алды ауруы) Жатыр мойынының сік алды ауруы дисплазиялар (облигатты ісік алды ауруы) гормондық тепе-теңдіктің бұзылысы, иммундытәуелді жүйелердің қызметінің төмендеуі кезінде фондық аурулардың қатерлі ісікке айналу мүмкіндігі туады.

Жатыр мойынының қатерлі ісігінің дамуында ерекше орынды адам папилломасының вирусы алады (серотипті 16 и 18 HPV )

Жатыр мойынының патологиялық процестерінің клинико-морфологиялық жіктелуі: 1.Фондық процестер - нағыз жара эрозия - жалғанэрозия - эктропион - Лейкоплакия ақ таңдақ - Эритроплакия - цервикальды каналдың полипі етті өсіндісі -цервикальды каналдың қабынуы - Папиллома - Эндометриоз 2.Ісік алды ауруы – дисплазия: жеңіл, орташа, ауыр. 3.Преинвазивті рак (Ca in situ, эпителийішіндегі рак). 4.Микроинвазивті рак. 5.Инвазивті рак: жалпақклеткалы , мүйізденген, мүйізденбеген, аденокарцинома, диморфты,безді- жалпақклеткалы (мукоэпидермоидты), төменжасушалы.

Анықтау тәсілдері: Айнада қарау Кеңейтілген кольпоскопия Кольпоскопияның міндеті: Жатыр мойыныны жабындысының және қынаптың эпителийінің жағдайын бағалау Зақымдалған жерді анықтау Қатерлі ісікке күмәнденген ошақтарды анықтау Кольпоскопияның деректеріне сүйене отырып бағытталған биопсия жүргізу. М

Кольпоскопия кезінде бағалау керек түсін; Қан тамырларының жағдайын; Көп қабатты жалпақ эпителийдің деңгейін; Эпителийлердің түйіскен жерін; Бездердің бар жоқтығын ; Сірке қышқылына реакциясын; Люголь ерітіндісіне реакциясын; Эпителийлердің шекарасын.

Дисплазия Бұл жатыр мойынының эпителийінің қатарлылығының атипті бұзылысы, бірақ бұл бұзылысқа беткей қабат пен строманың қатысы болмайды. Жеңіл түрдегі дисплазия (CIN I) – базалды қабаттағы клеткалардың атипті өзгерісі жалпақ эпилелийдің 1/3 бөлігі зақымданған Орташа түрдегі дисплазия (CIN II) – жалпақ эпилелийдің жалпақ ½ бөлігі атипті өзгеріске ұшыраған Ауыр түрдегі дисплазия (CIN III) - жалпақ эпилелийдің жалпақ 2/3 бөлігі атипті өзгеріске ұшыраған

Дисплазияның емі: 1-2 дәрежелі дисплазия кезінде жасы 48 жетпеген әйелдерде қабынуға қарсы ем жүргізіп диатермокоагуляция, криодеструкция немесе лазерлі вапоризация жасайды. Қосалқы аурулары болса, жатыр мойынының деформациясы, жасы 40 асқан әйелдерге лазерлі және электроконизация жасалады. Дисплазияның 1-2 дәрежесінде емді акушер-гинеколог жүргізеді. Кольпоскопиялық и цитологиялық бакылау 3-6 ай арасында 1 рет жүргізеді . Диспансерлік есептен 2 жылдан кейін 3 рет кольпоскопиялық и цитологиялық зерттеудің нәтижесі теріс келсе шығарады. Дисплазияның 3 дәрежесінде жатыр мойынының кеңейтілген конизациясын жасайды. (кейде СО2 - лазермен) немесе жатыр мойынының ампутациясы жасалады. Жасы 45-50 –тан асқан жатыр мойыны қынаппен жанасып кеткенде операция көлемі жатырдың экстирпациясына дейін жетуі мүмкін. Дисплазияның3 дәрежесінде емді онкологиялық стационарда онкогинеколог жүргізеді.

Инвазия алдындағы рак дисплазия және Ca in situ туралы ілім– бұл жатыр мойыны қатерлі ісігінің алдын алу шараларын шешудегі ең күрделі мәселе. Инвазия алдындағы рак мен дисплазияның айқын клиникалы белгілері мен кольпоскопиялық көріністері болмайды. «Ca in situ» деген термин- бұл жалпақ көп қабатты эпителийдің барлық қабаттарының қатарлылығының, қабаттылығының атипті бұзылысы, бірақ бұл өзгеріс стромаға өтпейді..

Инвазия алдындағы рактың емі Жатыр мойынының электроконизациясы. Жатырдың экстирпациясына көрсеткіштер: Жасы 50-ден асқан әйелдер Егерде ісік жатыр мойынының каналында кездессе Ісікклеткалары ісік жатыр мойынының каналындағы бездерге бойласа Жатыр мойыны қынаппен жанасып, электроконизация жасауға мүмкіндік болмаса Жатырдың миомасымен сәйкес келген жағдайда 6. Крио және лазерлі деструкциядан кейін ауру қайталанса

Жатыр мойыныны қатерлі ісігінің белгілері Алғашқы симптомдары: қанды бөлінулер Екіншілік симптомдары көрші ағзаларға метастаз бергенде, және қабыну белгілері қосарланғанда(ауру сезімі, ыстығының көтерілуімен, аяғының ісінуімен, зәр ығару жүйесінің бұзылыстарымен )сипатталады. Қосымша белгілеріне шаршау, тәбетінің төмендеуі, азу белгілері жатады

Жатыр мойынының қатерлі ісігін анықтау тәсілдері Гинекологиялық тексеру (айнада қарау, қынаптық-тікішектік қарау Кольпоскопия Цитологиялық зерттеу Гистологиялық зерттеу

Сатысына байланысты жіктелуі Ca in situ – преинвазивті рак I сатысы-ісік жатыр мойынымен шектелген II сатысы -ісік жатырдың денесіне ,қынаптың жоғарғы бөлігіне параметрийге инфильтрация береді. III сатысы - қынаптың төменгі бөлігіне, инфильтрация параметрийден жамбас сүйектеріне дейін жетеді іш пердеден тыс лимфатүйіндеріне таралады IV сатысы - рак көрші ағзаларға таралып, алшақ метастаздар береді.

гистотиптер жалпақклеткалы , мүйізденген, мүйізденбеген, аденокарцинома, диморфты безді- жалпақклеткалы (мукоэпидермоидты), Төмен жасушалы

Өсу түрі Эндофитті Экзофитті Аралас

Жатыр мойынының қатерлі ісігінің емі Хирургиялық ем Қосарланған сәулелі ем Комбинацияланған Комплексті

Этап радикальной гистерэктомии: удаление параметральной и запирательной клетчатки с регионарными лимфоузлами

Вид параметрального пространства после удаления клетчатки.

Набиева Р., 42 жаста. Жатыр мойнының қатерлі ісігі st. IIв. Экзофитті өсу түрі. Параметральды вариант. 2 курсты ПХТ кейінгі жағдай. Макропрепарат: Жатыр қосалқылармен және қынаптың жоғарғы бөлігі, лимфотүйіндері.

Жатыр денесінің қатерлі ісігі Жатыр денесінің қатерлі ісігі әйелдерде кездесетін ісіктердің арасында екінші орында .

жатыр денесінің қатерлі ісігі – жасқа тәуелді патология Жатыр денесі қатерлі ісігінің жасқа байланыстылығы (A.Ferenczy, 1994) Эндометрийдің гиперплазиясы -ісік алды ауруы (Novak and Jni, 1936) Менопауза алдында Эндометрийдің гиперплазиясы 50% жағдайда малигнизацияға ұшырайды (Degeinhardh F., 1995) атипсіз аденоматозды гиперплазияның қатерлі ісікке айналуы - 10 жыл ішінде болуы мүмкін; атипті аденоматозды гиперплазия - 5 жылда қатерлі ісікке әкеледі (J.H.Pickar, 1998)

жатыр денесінің қатерлі ісігі патогенетикалық түрлері Бохману Я.В. (1983) I-түрі ( 77% жағдайда) Көбнесе жас әйелдерде (семіздік, босанбаған,созылмалы ановуляция, эстроген түзуші ісіктері) Гиперэстрогениядан туындаған гиперплазияның дамуынан кейін дамиды Ерте сатыларында анықталады Жоғары және орташа дифференциалданған түрлері жиі кездеседі Болжамы қолайлы II-тип Егде жастағы әйелдер жиі ауырады Эстроген гормонына тәуелді емес Атрофияға ұшыраған эндометрийде дамиды Кеш асқынған сатыларында анықталады Төмендифференциалданған түрі жиі кездеседі Болжамы қолайсыз

жатыр денесінің қатерлі ісігін анықтаудың этаптары Клиникасы УЗИ Гистероскопия Эндометрийден биопсия алып оны гистологиялық зерттеуден өткізу

Эндометрийдің патологиялық жағдайлары: Фонды процестері: безді гиперплазия, эндометрийдің полиптері ( 1,5-40% жағдайда ракқа ауысады) Ісік алды аурулары: атипті гиперплазия (синонимы – аденоматоз, жалған гиперплазия) Рак: аденокарцинома, аденокантома, безді-жалпақклеткалы рак, дифференциалданбаған рак

ВОЗ бойынша жіктелуі1994 эндометрийдің жәй және комплексті гиперплазиясы , эндометрийдің жәй және комплексті атипті гиперплазиясы , аденокарцинома.

Сатысына байланысты жіктелуі I сатысы - ісік жатыр денесімен шектеледі II сатысы - ісік жатыр мойынына таралады III сатысы - ісік жатыр түтікшелеріне, қосалқыларға,қынапқа және іш пердеден тыс лимфа түйіндеріне метастаз береді. IV сатысы - алшақтанған метастаздар

морфологиясы 80% жағдайда ЖДІ аденокарцинома - G1 – жоғары жетілген рак -G2 -орташа жетілген рак -G3- төмен жетілген Сирек кездесетін түрлері 1. ашық клеткалы 2.Бездіжалпақклеткалы 3.Пісіп жетілмеген рак.

Өсу түрлері Эндофитті Экзофитті Аралас

Жатыр денесі қатерлі ісігінің емі Хирургиялық, 90% жағдайда – жатырдың қосалқыларымен бірге экстирпациясы. II сатысында, G 2-3 - комбинацияланған (хирургиялық және сәулелі терапия) III сатысы (аналық безіне метастаз) – комплексті: хирургиялық және сәулелі терапия, химиотерапия При IV сатысы– симптоматикалық терапия.

Жатыр денесінің қатерлі ісігі

Аналық бездің қатерлі ісігі Аналық бездің қатерлі ісігі онкогинекологиялық аурулардың ішінде III-ші орында. 80% жағдайда науқастар асқынған сатыларында (III – IV) келіп түседі , бұл жағдайда түбегейлі емдеп жіберу мүмкін емес. Сол себепті аналық бездің қатерлі ісігі өлім бойынша І-ші орында. 5-жылдық өмір сүру ұзақтығы 15 – 25%.

Аналық бездің қатерлі ісігі 40 жастан 80 жас аралығында жиі кездеседі . Аурудың өршуі менопаузадан кейін байқалады. Аналық бездің ішінде (70–80) жағдайда қатерсіз ісіктер, 20 – 30% жағдайда қатерлі ісіктер кездеседі.

ПАТОГЕНЕЗІ Қазіргі уақытта аналық бездің қатерлі ісігінің неден пайда болатын себептері толығымен зерттелмеген. Аналық бездің қатерлі ісігінің гистогенезі әртүрлі. Эмбриональды даму кезінде аналық безіне тән емес тіндердің пайда болуы кейін ісік клеткаларының пайда болуына әкеп соқтырады. Соған байланысты , пісіп жетілмеген мезенхимальды элементтер аналық безінде ерте эмбриогенез кезінде қалып қояды. Әйел адамның дамуы кезінде басқа гормональды және басқада факторлардың әсерінен мезенхималды клеткалардың патологиялық өзгерістері малигнизацияға алып келеді. Аналық клетканың пролиферациясын гонадотропты гормондар күшейтеді. Аналық безіне тән емес эмбриональды жетілмеген тіндік элементтер гонадотропты гормонның әсеріне тез жауап береді , бірақ бұл механизм толығымен зерттелмеген.

Маңызды теорияның бірі дисгормональды бұзылыстан пайда болған ісіктер, өйткені аналық безі жыныстық гормондарды бөліп шығаратын негізгі орталық, ол гипоталамо-гипофизарлы-аналық без комплексімен реттеледі. Бұл теорияда аналық бездің гиперстимуляциясы болады. Жасқа байланысты қанда гонадотропиннің көбеюіне байланысты аналық бездің ісіктерінің өсуі жоғарлайды, эстроген-гестагенді контрацептивті препаратты көп пайдалану, гонадотропиннің секрециясын төмендетеді, осыған байланысты аналық бездің ісігінің дамуы 2 – 3 есе төмендейді. Аналық бездің қатерлі ісігі гормональды бұзылыстармен тікелей байланысты(етеккір и генеративті функцияның бұзылысы (ерте менарха, ерте немесе кеш менопауза, бала көтеру функциясының төмендеуі), Аналық безіне тән –бұл біріншілік-көптік ісіктердің қатар кездесуі ол жатырдың, тоқ ішектің, сүт безінің қатерлі ісіктері.Сонымен қатар аналық бездің қатерлі ісігін гормон-тәуелді ісіктерге жатқызамыз. Аналық бездің қатерлі ісігінінің дамуында тұқымқуалаушылық ерекше орын алады.

Аналық бездің кистомалары Кистома–аналық бездің нағыз пролиферацияға ұшырайтын қуысы сұйықтыққа толған ісігі. Аналық бездің ісік алды ауруына барлық қатерсіз ісіктер, оның ішінде цилиоэпителиальды (пролиферациалданған) кистомалар жатады. Кистомалар шартты түрде қатерлі және қатерсіз болып бөлінеді. Көп ісіктердің көлемі үлкен болғанымен ешқандай көрініс бермейді.

Аналық бездің кистомаларының емі. Аналық бездің кез келген ісігі хирургиялық жолмен алынып тасталады. Негізгі операциялық ашу – лапароскопиялық жол. Операция жасау әйелдің жасына, ісіктің көлеміне, шағымдарына байланысты емес. Ол тек ісіктің қатерлі ме әлде қатерсіз бе соған байланысты. Дифференциальды диагностика жүргізу өте қиын, сол себепті тек гистологиялық зерттеуден кейін барып операция көлемі шешіледі. Ісіктің үлкен көлемі оның қатерлі немесе қатерсіз екендігін шеше алмайды (кейде үлкен көлемді ісіктер –қатерсіз болады да , ал кішкентай ісіктер –қатерлі болады).

операция көлемі науқастың жасына зақымданған жағына байланысты (бір жағын кейде екі жағында алып тастайды), кистоманың түзіліміне көңіл бөлу керек. Операция көлемі әртүрлі болуы мүмкін : кистоманы алып тастау (сystectomia); аналық безін алып тастау (ovarioectomia); бір жағының немесе екі жағының қосалқыларын алып тастау (adnexectomia dextra, sinistra, bilateralis); жатырдың ампутациясы н/е жатырдың экстирпациясы (amputation uteri supravaginalis, extirpation uteri).

Аналық бездің қатерлі ісігі Қауіп қатер топтары. (етеккір и генеративті функцияның бұзылысы (ерте менарха, ерте немесе кеш менопауза, бала көтеру функциясының төмендеуі). Жыныстық қатынас құрмаған, бала көтермеген, бала босанбаған. Менопаузадан кейінгі қан кету. науқастар: Ұзақ уақыт бойы жатыр миомасымен есепте тұрғандар. Қатерсіз ісіктер және кисталары бар . Кіші жамбас қуысында табиғаты белгісіз түзілімдердің болуы. Жатырдың және қосалқылардың қабыну процестері бар. Менопауза алдында аналық безінің қатерсіз ісіктерімен операция жасалғандар. Сүт безінің қатерлі ісігімен емделгендер. Тұқымқуалаушылық. Жуктіліктің асқынулары(гестоз, инфекция) антенатальды зақымдануға әкеліп, ұрықтың аналық безінң фолликулярлы аппаратының бұзылысына соқтырып, қатерлі ісіктің дамуына әкеледі

Гистотиптеріне сәйкес жіктелуі I Эпителиальды ісіктер. А. Серозды ісіктер. 1. Қатерсіз. 2. Шекаралас (Қатерліге тәуелді): 3. Қатерлі ісіктер : а) аденокарцинома, папиллярлы аденокарцинома және папиллярлы цистаденокарцинома; б) беткейлі папиллярлы карцинома; в) Қатерлі аденофиброма және цистаденофиброма. Б. Муцинозды ісіктер 1) Қатерсіз : 2) Шекаралас (Қатерліге тәуелді): 3. Қатерлі ісіктер : В. Эндометриодты ісіктер. Г. Ашықклеткалы (мезонефройдты) ісіктер. Д. Бреннер ісігі. Е. Аралас эпителиальды ісіктер. Ж. жіктелмеген карцинома.

Жіктелуге жатпайтын эпителиальды ісіктер. II жыныстық тіннің стромасының ісіктері. III-майлыклеткалы ісіктер (липидноклеткалы ісіктер). IV-Герминогенді ісіктер. V. Гонадобластома. VI аналық безге тән емес жұмсақ тіннің ісіктері, VII Жіктелуге жатпайтын ісіктер IX. Ісікті құрылымдар

TNM жүйесі б/ша жіктелуі I сатысы - аналық бездерімен шектелген. II стадия -ісік аналық бездерін зақымдап, кіші жамбас қуысына таралған. III сатысы - ісік аналық бездерін зақымдап, кіші жамбас қуысындағы лимфа түйіндеріне метастаз берген. IV сатысы -; ісік аналық бездерін зақымдап, кіші жамбас қуысындағы лимфа түйіндеріне метастаз беріп, плевра қуысында сұйықтықта цитологиялық жолмен MTS табылса, бауырға MTS

Аналық бездің қатерлі ісігінің диагностикасы Шағымдары әлсіздік, ауру сезімі , іштің улкеюі асцит, ішектің қызметінің бұзылысы, жыныс жолдарынан қан кету. Объективті қарау (status praesens, status genitalis) УЗИ, КТ, МРТ, асқазан-ішек жолдарының рентгенографиясы.

Аналық бездің қатерлі ісігінің емі Комбинациаланған - хирургиялық –жатырдың қосалқыларымен бірге экстирпациясы және оментэктомия. - химиотерапия – «алтынды стандарт» платина и паклитаксел.

Рак яичников

Назарларыңызға рахмет!

XXI ғасыр жетістігі Медицинаның қазіргі кездегі жетістігі – жатыр мойнының обырына қарсы вакцина бар (ЖМО). Адамның папиллома вирусы мен жатыр мойнының обыры арасындағы байланыстың ашылғандығы ғылымдағы ең үлкен марапат – Нобель сыйлығына ие болды. Бүгінгі күні шешек және обамен ауырмайтын сияқты мамандар болжамы бойынша 20 жылдан кейін әйелдер де ЖМО-мен ауырмайтын болады. ЖМО қарсы вакцина кішкентай, қауіпсіз адамның папилломавирустарының бөлшектерінен тұрады, организмге түскенде вирусты жадыда сақтайтын спецификалық антиденелер түзіліп, кейін әйел организміне вирус түскен жағдайда антиденелер оларды жойып отырады. Бүгінгі таңда бұл қатерлі ісікті вакцинаны егу арқылы жеңетін дара жол болып табылады.