Қазақстан-Ресей Медициналық университеті CӨЖ

Қазақстан-Ресей Медициналық университеті CӨЖ Тақырыбы: Инсульттың рентгенанатомиясы. Орындаған: Сағымбаева. Д. 307 “А” О. М. Қабылдаған: Калиакбарова. И. С. Алматы 2014

Жоспар: n Инсульт n Қауіп факторлары n Инсульттың түрлері n Инсульт кезіндегі магнитті резонансты томография n Инсульт кезіндегі компьютерлік томография n Ултрадыбыстық доплерогррафия n Пайдаланған әдебиеттер

Инсульт n Бұл мидағы қан тамырларының зақымдануынан болатын жедел турдегі ауру. Ол ишемиялык яғни мидың инфаркті, геморрагиялық яғни миға немесе оның қабығына қан құйылу болып бөлинеді. n Инсульттерге ми қан айналуының жедел бұзылуы (МҚАЖБ) жатады. Ол тұтқиылдан пайда болатын (бірнеше минут, сирегірек сағат бойына) ошақтық неврологиялық симптоматиканың (қозғалыс, тіл, сезім, бағдарлану, көру және басқа бұзылулардың) және 24 сағаттан артық сақталатын немесе цереброваскулярлық себептерге байланысты барынша қысқа мерзім арасында ауру адамды өлімге жетелейтін жалпы милық бұзылулар (естің өзгеруі, бас ауру, құсу және басқалары).

n Дүниежүзілік Денсаулық сақтау Ұйымының (ДДСҰ) деректері бойынша инсульттің жиілігі 1000 адамға шаққанда 1, 5 -7, 4 аралығын иеленеді. Инсультке шалдығу 60 - тан 75 жасқа дейінгі аралықта жоғары болады. Мысалы 50 -59 жас аралығында инсульт науқастылығы 1000 адамға 7 -ден келсе, 70 -75 жас аралығында ол 1000 адамға 20 -дан болады. Экономикасы дамыған елдерде ЦВК-ден (цереброваскулярлық кеселдерден) өлім көрсеткіші жалпы өлім көрсеткішінің 11 -12% -ін құрап, жүрек кеселдері мен қатерлі ісіктен соңғы ІІІ-ші орынды иеленеді.

Қауіп факторларына мыналар жатады: n 1) Қан қысымының – ҚҚ артуы (50%); n 2) Қант диабеті (8%); n 3) Жүрек кеселдері (7 -33%); n 4) Темекі тарту, шылымқорлық, n 5) Алкогольді шектен тыс тұтыну (29, 6%); n 6) Психоэмоционалдық зорығу (76%); n 7) Гипокинезия (36%); n 8) Семіздік (23%).

Инсульт мына түрлерге бөлінеді: n 1. Геморрагиялық (миға немесе оның қабықтарына қан құйылу); n 2. Ишемиялық (ми инфаркті); n 3. Ми қан айналысының өтпелі бұзылуы (МҚАӨБ).

n Ағым сипаты бойынша сондай-ақ кіші инсульт бөлініп қарастырылады. Онда бұзылған қызметтер (функциялар) дерттің алғашқы 3 аптасында қалпына келеді. Дегенмен мұндай жеңіл жағдайлар инсультке шалдыққан науқастардың тек 10 -15%-інде ғана байқалады. МҚАӨБ ошақтық неврологиялық белгілердің (симптомдардың) кенеттен пайда болуымен сипатталады. Бұл қан тамырлы кеселдері бар науқастарда (АГ, атеросклероз, ревматизм) дамиды және бірнеше минутқа, сирегірек сағатқа созылады, бірақ бір тәуліктен аспайды және бұзылған қызметтердің (функциялардың) толық қалпына келуімен аяқталады. Қысқа мерзімді локалды ми ишемиясы себепті дамыған ошақтық симптоматикалары бар өтпелі неврологиялық бұзылуларды транзиторлық ишемиялық шабуылдар (ТИШ) деп те белгілейді. ТИШ немесе кіші инсульттің пайда болуы қайталама инсульттің жоғары қауіпін көрсетеді және шарт бойынша, барынша ауыр МҚАЖБ-ын (өйткені бұл жағдайлардың патогенетикалық механизмдері көбіне-көп ұқсас) және қайталама МҚАЖБ профилактикасын өткізуді талап етеді.

Көбінесе инсульттың қате диагнозы мына жағдайларда қойылады: n · эпилептикалық құрысуда; n · ми ісіктерінде; n · артерио-веноздық мальформацияларда; n · субдуралдық гематомаларда; n · гипогликемиялық жағдайларда; n · бауыр энцефалопатияларында және с. с.

Диагностика критерилері n Ми қан айналымының жіті бұзылыстары бірден пайда болады (минуттар, сирек сағаттарда) және ошақты немесе жалпы милық менингеалды неврологиялық симптомдардың пайда болуымен сипатталады.

n Ошақты неврологиялық симптомдар: n - қозғалмалы (геми-, моно-, парапарездер); n - сөздік (сенсорлы, моторлы афазия, дизартрия); n - сезімталдық (гемигипалгизия, терең және күрделі сезімталдықтың бұзылыстары); n - координаторлы (вестибулярлы, мишықтың атаксиясы, астазия, абазия т. б); n - көру (скотомалар, квадрантты және гемианопсиялар, амавроз, фотопсиялар т. б); n - ми қабы қызметінің бұзылысы (астериогноз, апроксия және т. б). n Жалпы милық симптомдар: n - бастағы сергектіктің төмендеуі, субъективті сезінулер «түсініксіздік» , «тұмандауы» сияқты жеңіл сезімдер мен терең комаға дейінгі жағдайлар; n - бастың ауруы, жүйеусіз сипаттағы бастың айналуы, жүрек айнуы, құсу, бастың шуылдауы. n

Ишемиялық инсульттің диагностикалық критерийлері: n - біртіндеп (сағат немесе минут ішінде), зақымданған тамыр бассейніне байланысты ошақты симптомдардың үдеуі; n - жалпымилық симптомдар көріністері анық болмайды; n - артериялық қысым қалыпты немесе төмен; n - кейде ұйқы кезінде дамиды.

Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар: n 1. Жалпы жағдайы мен өмірге қажетті қызметтерді бағалау: ес, тыныс алу, қан айналу. n 2. Визуальді бағалау: бастың жұмсақ ұлпасын жақсылап қарау және пальпацииялау (бассүйек ми жарақатын анықтау үшін). Сыртқы құлақ қалқанымен мұрын қуысын қарау ( ликвор мен гемотореяны анықтау үшін). n 3. Пульсті бақылау (аритмиялық), жүректің соғу жиілігін (брадикардия), артериялық қысымды анықтау. n 4. Жүрек аускультациясы: митральді қақпақшаның пролапсты шуы және жүректің басқа да шуылдары. n 5. Мойын тамырларын аускультациялау: ұйқы артериясының үстінен шуылды анықтау, әсіресе анамнезінде транзиторлы ишемиялық шабуыл және қантты диабеті болса. n 6. Неврологиялық статусты анықтағанда келесі белгілерге мән беру керек: n - аяғында қозғалыстың бұзылысын: науқасқа 10 сек. аяғын көтеріп тұруын сұраймыз, салданған аяғы тезірек шаршайды (Баре сынамасы). n - сөйлеудің бұзылуы (дизартрия, афазия), дизартрия кезінде науқас түсінеді, бірақ түсініксіз сөйлейді; афазия кезінде науқас түсінеді бірақ мүлдем сөйлей алмайды. n - бассүйек иннервациясының бұзылуы : беттің ассиметриясы, дисфагия (жұтынудың бұзылуы- қатты немесе сұйық тағам ішкенде қақалуы); n - сезімталдықтың бұзылуы: денесінің немесе аяғының симметриялық бөліктерін инемен сұққанда бір жақты ауырсыну байқалады; n - естің төмендеуі (есеңгіреу, сопор, кома); n - көру алаңының дефектісі (геми анопсия- сол немесе оң көзінің көру алаңының төмендеуі). n 7. Қандағы глюкозаның мөлшерін анықтау.

Инсульт кезіндегі магнитті резонансты томография: n МРТ инсультті анықтаудың негізгі әдістерінің бірі. МРТ-қатты , сұйық және газ тәріздес денелерде радиожиілік диапазонындағы электромагниттік энергияның резонанстық жұтылуы. Мұндай резонанстық жұтылу құбылысы сыртқы магнит өрісіне орналасқан зат ядроларының магнетизміне байланысты пайда болады. Резонанстық жиіліктегі радиожиіліктік өріс ядролардың айналуы бағытын өзгертеді, яғни ядролық магниттелушіліктің қозғалысын тудырады. Бұл қозғалыс зерттелінетін затты қоршаған индуктивтілік орамада пайда болатын индукциялық ЭҚК арқылы анықталады n Инсульт кезіндегі МРТнің артықшылығы : мидың сұр заты мен ақ затының контрастты көрінісі анық көрінісі, базальды, қыртысты, милы құрылымдарының анықтылығы, сонымен қатар компьютерлік томографиядан ерекшелігі гиппокамп пен мидың үлкен сыңарларының күштірек көрінісі мен ми инфарктысының ерте кезеңдерін анықтауда шешуші рөл атқарады.

n МРТ ның Кт дан қарағанда майда лакунарлы инфаркттарды анықтауда әлдеқайда тиімдірек. Бірақ Мрт-ның жүргізілу уақыты кт-ға қарағанда ұзағырақ болғандықтан, жедел мидың қанайналым жетіспеушілігі кезінде кт-ны жүргізу бірінші орында тұрады. n Сонымен қатар МРТ мен қоса инсульт диагностикасы кезінде МРА (магнитті резонансты ангиография) да жүргізіледі. МРА кезінде мидың қан тамырларының жағдайын анық көруге болады. Бірақ МРА қалыпты ангиографиядан сезімталдығы тұрғысынан қалып қояды. Алайда бұл әдіс инвазивті емес болғандықтан жиі қолданылады.

Инсульт кезіндегі компьютерлік томография : n КТ- сәулелік диагностиканың жаңа түрі. Оның негізі-рентген сәулесі арқылы дененің қалаған деңгейдегі көлденең қимасын экранда бейнелеу. Ол бейнелер тіндердің, органдардың жұқа кескіндері болып шығады. Рентген сәулелерінің әлсіреу айырмашылығын компьютерде өңдеу нәтижесінде алынатын кескін сыртындағы бейнелердің шайылу , жапсарласу сияқты бұрмалау әсерлері байқалмайды. Қазіргі уақытта К. Т. Әдісі практикалық иедицинада кеңінен қолданады. n Жалпы инсультты анықтау сұрау, қарау, алғашқы анамнез жинау арқылы мүмкін болса да, нақты диагноз қою үшін компьютерлік томографияның рөлі аса зор. Кт жасаған кезде жиі суреттерден бірден геморрагиялық инсульт пен ишемиялық инсультты ажыратуға болады, соған байланысты тиісті емді де жылдам қолданады.

n Кт тек диагнозды нақтылау үшін ғана емес, сонымен қатар жарақаттың таралуын да анықтауға көмектеседі. n Кт инсульт кезінде: суборохноидальды кеңістікте қанның бар жоғын, мидың ісінуін, паренхимотозды және қарыншаішілік қан ағуды, гидроцефалияны анықтау мүмкін.

Ултрадыбыстық доплерография: Ултрадыбыстық n доплерогррафия- қан тамырларын зерттеуде қолданылатын ультрадыбыстық зерттеулердің бір түрі. УД кезінде: қан тамырлардың құрылысы мен жағдайын, тарылуын, қан ағысының мөлшерін анықтауға болады. n УДны жасаудың көрінісі : ультрадыбыстық толқындардың қозғалыстағы денелерге ұрылған кездегі құрылымының өзгерісінің фиксацияланып, экранға шығуы. n УД ны инсультты басынан өткірген науқастардың барлығына да тағайындайды.

Пайдаланған әдебиеттер: n «Қазақстан ұлттық энциклопедиясы» Алматы, 2007 n Павлов А. С. Внутритканевая гамма- и бетатерапия злокачественных опухолей, М. , 1967 n Л. Б. Ефимова, "Что нужно знать пациенту, получающему лучевую терапию" - "Медицинская сестра". n Вайнберг М. Ш. и Сулькин А. Г. Эксплуатация гамма- терапевтических аппаратов, М. , 1981; n Клиническая рентгенорадиология. под ред. Г. А. Зедгенидзе, т. 5, М. , 1985; n Техническое и дозиметрическое обеспечение дистанционной гамма-терапии, М. , 1982; Сулькин А. Г. n Гамма-терапевтические аппараты, М. , 1986: Ярмоненко С. П n www. google. kz