Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті № 18 Семинар сабақ Тақырыбы: ХҮ-ХҮІІІ қазақтардың мәдениеті
ЖОСПАРЫ v v
Рухани мәдениеті • Көк тәңірі байырғы тұрғындарының аспан әлемінің мағынасы • Қуаншылық жылдары қасиетті бұлақ басына ақ құйып көктен жаңбыр сұрау ырымы тасаттық деп атаған • Бойтұмар киелі аң-құстың тісін тырнағынан жасап тіл көзден сақтайды деп сенген
Тұрмысы
Паналар түрі Алтын орда – 30 қанаттан (керегеден) тұратын хамәжіліс ордасы. Алтын үзік – 24 қанаттан тұратын аса лауазымды хан отбасы тұратын үй. Ақ шаңырақ – 18 қанат ақ орда, 12 қанат – ел басылар, бай, билер тұратын киіз үйлер. Ақ ала орда – 8 қанатты дәулетті бай үйі. Ақ үй – 6 қанатты дәулетті адамдар үйі. Боз үй, қоңыр үй – 4 -5 қанатты орташа үй. Қараша үй – кедей үйі. Отау – жас жұбайлар үйі. Жолым үй, абылайша, жаппа – уақытша ғана отыратын шағын немесе жартылай тігілетін үйлер. Күрке, қос – ауылдас ас сақтайтын, далада малшылар тұратын немесе кедейлер үйі.
• Қолөнер қолданбалы өнер – дәстүрлі тұтыну және сәндік бұйымдарын жасайтын ұсақ өндіріс. Қолөнершілер негізінен табиғи шикізаттарды пайдаланып, қарапайым еңбек құралдарының көмегімен көркем композицияның шешімімен тұрмысқа қажетті мүліктер, музыкалық аспаптар, қару-жарақ, құрал-саймандар жасайды. Әрбір қолөнер туындысы өз заманының материалдық мәдениетінің үлгісі және халық талғамының, әлеуметтік қоғамдық жағдайының, діни сенімінің, салт-дәстүрінің нақтылы көрінісі.
Шаруашылығы • Әр маусымда көшіп қонып жүрген ü Көктемде-көктеуге ü Жазда жайлауға ü Күзде-күзеуге ü Қыста-қыстауға • Малы жоқ, көшіп қонуға көлігі жоқ, егіншілікпен айналысатын егін шаруалар жатақтар деп атаған
Қазақтардың негізгі шаруашылық кәсібі мал өсіру болды. Олар көшпелі және жартылай көшпелі өмір салтын ұстанды. Қазақтардың көшіқонының қашықтығы әр түрлі болып келетін. Жаңа қонысқа көшуден бұрын ауылдың тәжірибелі адамдарыжер шолып, малға жайлы жайылым іздестіретін. Онда жерінің шөбі шүйгін, міндетті түрде су көзінің болуы қарастырылды. Аталас туыстар әдетте белгілі бағытта бірлесіп көшетін. Қыс кезінде үйір-үйір жылқылар ашық далада қарды тұяғымен аршып, тебіндеп жайылатын. Жылқы тебіндеп жайылған соң ол жерлерге мүйізді ірі қара, түйе және уақ мал жіберілетін. Мал басы көшпелі қазақтарды ішіп-жем, тағаммен қамтамасыз етті. Қой мен құлын, ешкінің иленген терісі түрлі сырт киімдер мен аяқ киім тігуге пайдаланылды. Қойдың және түйенің жүнінен киіз басылды, жіп иіріліп, шекпен тігілді, арқан-жіп есілді, баушулар жасалды, кілем тоқылды. Ешкінің түбіті әдемі де жылы шәлілер тоқуға пайдаланылды. Малшылар серкенің, өгіз бен жылқының терісінен құдықтан су тартатын ыдыс — қауғалар, қымыз ашытатын сабалар мен сусын құятын торсықтар жасады. Қазақтар малдың тезегін отын ретінде пайдаланды. Көшпелі қазақтардың өсіретін малының негізгі түрлері қой-ешкі, жылқы мен түйе болды. XVIII ғасырдың екінші жартысынан бастап қазақтарда сиыр өсіру де елеулі түрде дами бастады
Скачать презентацию Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті 18 Семинар сабақ
тарих 10 семинар сабак.pptx