Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Психология, Психиатрия

Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Психология, Психиатрия және Наркалогия кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: Сана. Өзіндік сана. Орындаған: Сыдыкова Г. А. 110 топ ЖМФ Тексерген: Жакишева Г. С. Қарағанды 2011 ж

Жоспар Кіріспе Негізгі бөлім 1. 1. Сана туралы түсінік 2. 2. Сананың дамуы 3. 3. Сана туралы тұжырымдамалар Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе Адам сырт ы ортаны тигізген серін, шама шар ынша қ ң ә қ деп, бейнелейді. ылыми т р ыдан психика, сана зат өң Ғ ұ ғ емес, оны к руге, суретін т сіріп алу а болмайды. Сана ө ү ғемес, оны к руге, суретін т сіріп алу а болмайды. Санаө ү ғ — сырт ы заттарды мида ы к рінісі. Сана шынды ты жай қ ң ғ ө қ ң суреті, оны жансыз к шірмесі емес, адамны миында ң ө ң ж йке ж йесінде жасалып жататын шынды ты к рделі ү ү қ ң ү бейнесі.

Сана туралы түсінік Сырт ы д ние мида т йсік, абылдау, елестеу, ойқ ү ү қ — сезім т рінде бейнеледі. Б ларды б рін бір с збен адамны ү ұ ң ә ө ңт рінде бейнеледі. Б ларды б рін бір с збен адамны ү ұ ң ә ө ң санасы немесе психикасы деп атайды. Сана — сырт ы д ниені бейнесі. Бізді миымыз сырт ы қ ү ң ң қ серлерді б рін абылдау а, бейнелеуге абілетті. Мида ы ә ң ә қ ғ қ ғ бейне, образ сол бейнеленген зат пен былыс а с йкес. құ қ әбейне, образ сол бейнеленген зат пен былыс а с йкес. құ қ ә Сана шынды ты жай суреті, оны жансыз к шірмесі емес, қ ң ң өСана шынды ты жай суреті, оны жансыз к шірмесі емес, қ ң ң ө ол адамны миында ж йке ж йесінде жасалы жататын ң ү ү шынды ты к рделі бейнесі. қ ң ү

Сананың дамуы Жер бетіндегі тіршілік эволюциясыны олы жеткен е ң қ ң жо ар ы жетістігі ғ ғжо ар ы жетістігіғ ғ – – ойлай білетін адамны д ниеге келуі. ң ү Адамны е бек етуі, е бек ралдарын жасап, оны ң ң ң құ пайдалануы оны санасыны дамуына зор ы пал жасады. ң ң қпайдалануы оны санасыны дамуына зор ы пал жасады. ң ң қ Адамды жарат ан да осы ндіруші е бек. Е бек ету қ ө ң ң ар ылы ол зіні т рлі тіршілік ажеттерін қ ө ң ү қ ана аттандырып оймай, айналасында ы бейнені тану қ ғ қ ғ т суге де м мкіндік алады. Е бек ету ар ылы адам тек ү ү ң қ материалды игіліктерді ндіріп ана оймай, зіні қ ө қ қ ө ңматериалды игіліктерді ндіріп ана оймай, зіні қ ө қ қ ө ң ойой — санасын, психологиясын да алыптастырады. қ

Чарлз Дарвин теориясы Ч. Дарвиннің тұжырымдамасы бойынша маймылдың адамға айналуы.

АА ылшын алымы ғ ғ Ч. Дарвин бізді ар ы тегімізді ң ғ ң адам тектес маймылдардан пайда бол анын ғ д лелдегеннен, е бек процесіні шешуші р лін к рсете ә ң ң ө ө алмады. Энгельсті айтуы бойынша, адамны дене ж не ң ң ә ойлау абілетіні жетілуінде, миын дамытуында е бек пен қ ң ң дыбысты ма ызы зор болды. Адам а айналу процесіні ң ң ғ ңдыбысты ма ызы зор болды. Адам а айналу процесіні ң ң ғ ң зі к рделі н рсе. Мыс, олар ал ашында а ашты басында ө ү ә ғ ғ ң рмелеп , секіріп ж ріп к н к руге кейіннен жер бетіне ө ү ү ө т сіп тіршілік етуге, т рт ая тап ж руге м жб р бол ан. ү ө қ ү ә ү ғт сіп тіршілік етуге, т рт ая тап ж руге м жб р бол ан. ү ө қ ү ә ү ғ М ны б рі тіршілік талаптарынан ту ан. Б л ж нінде ұ ң ә ғ ұ ө Энгельс былай дейді: “Е алдымен здеріні бір н рсеге ң ө ә рмелеп шы анда олды ая а ара анда зге міндеттер ө ққ қ ң ққ қ ғ ө ат арауын керек ететін тіршілік алпыны серінен болуы қ қ ң ә керек , б л маймылдар жермен ж рген де олды к мегін ұ ү қ ң ө мыта бастап, бар ан сайын тік ж руді йрене баста ан. ұ ғ ү ү ғмыта бастап, бар ан сайын тік ж руді йрене баста ан. ұ ғ ү ү ғ Осы ар ылы маймылдан адам а айналу шін шешуші қ ғ ү адам жасал ан. қ ғ ””

С йтіп, к нделікті мірді жа дайлары адамны ар ы ө ү ө ң ғ ң ғ тегін олды т рт ая тап ж руден екі ая тап ж руге, қ ө қ үтегін олды т рт ая тап ж руден екі ая тап ж руге, қ ө қ ү алды ы екі ая ыны бірте ңғ ғ ңалды ы екі ая ыны біртеңғ ғ ң — бірте олды ызметін қ ң қ ат аруынан, з олымен арапайым ралдар жасауына қ ө қ қ құ алып келді. Ол ралдарды к н к ру, а аулау, жауынан құ ү ө ң ор ану шін пайдаланды. рал жасаумен шын қ ғ ү Құ м нісіндегі е бек ету басталды. ә ң

Е бек ралдарын жасау, оны пайдалану адам ң құ организміні анатомиялы рылысына да лкен ң қ құ ү згерістер енгізді. Мыс, біртіндеп омырт а жотасы ө қ згеріске т сті, мойын омырт алары ерекше жетілді, бас ө ү қ с йегіні формасы мен к леміні згеруі, ми абы ы ү ң ө ң ө қ ғ клеткаларыны к рделенуіне м мкіншілік ту ызды. Бет ң ү ү ғ лпеті згеріске шырады. С йтіп, адам е бек ету ә ө ұ ө ң процесінде сырт ы ортамен белсенді арым қ қпроцесінде сырт ы ортамен белсенді арымқ қ — атынас қ жасай отырып, бірте — бірте з таби атын да згертті, ө ғ өбірте з таби атын да згертті, ө ғ ө біртіндеп оны сана ңбіртіндеп оны санаң — сезімі де се бастады. Е бекпен ө ң айналысу психиканы материалды негізі, миды , ми ң қ ң сы арларыны ерекшк дамуына жа дай жасады. Ол ң ң ғ психикалы процестеріні мазм ны ке ейіп, адамны қ ң ұ ң ңпсихикалы процестеріні мазм ны ке ейіп, адамны қ ң ұ ң ң сезім м шелеріні пацда болуына ы пал жасады. ү ң қ

Сана туралы тұжырымдар ““ Сана дегеніміз — е таяу ортаны тану ж не зін т сіне ң ә ө ү баста ан индивидтен тыс бас а адамдармен ж не ғ қ ә заттармен арада ы шектеулі байланысты тану болып ғ табылады ”” , , — деп жазды К. Маркс. Сана жеке адам а т н асиет. Адамда жеке санамен ғ ә қ атар мір с рген ортасына байланысты алыптас ан қ ө ү қ қатар мір с рген ортасына байланысты алыптас ан қ ө ү қ қ о амды сана да болады. Ол екеуі ты ыз байланысты. қ ғо амды сана да болады. Ол екеуі ты ыз байланысты. қ ғ Сананы дамуы сырт ы ортадан т уелді болып отырады ң қ ә дейтін т сінікті ылымда ү ғ детерминистік принцип деп аталады. Детерминизм тек сана былыстарыны пайда құ ң болу, даму жолдарын ана емес , таби атта ы заттарды ғ ғ ғ ңболу, даму жолдарын ана емес , таби атта ы заттарды ғ ғ ғ ң барлы ыны шы у тегі объективті себептілікті ғ ңбарлы ыны шы у тегі объективті себептілікті ғ ң за дылы тарына ба ынады деп йретеді. ң қ ғ ү

ылыми психология, сондай а сананы ба ылауынан Ғ қ ң қ тыс ары т ратын психологиялы былыстар қ ұ қ құ болатынды ын жо а шы армайды. Орысша ғ ққ ғ ““ безсознательное ”” ж не ә ““ подсознательное ”” деген с здермен бейнеленетін осы ым философия, психология, ө ұғс здермен бейнеленетін осы ым философия, психология, ө ұғ нертану, тарих ылымдарында жиі олданады. Оны е ө ғ қ ңнертану, тарих ылымдарында жиі олданады. Оны е ө ғ қ ң ал аш енгізген З. Фрейд. Кейбір алымдар б л былыс ғ ғ ұ құ сана а еш андай атысы жо десе ғ қ қ қ {{ Лейбниц, Бенске, Лотце, Фехнер }} , енді біреулері м ны потологиялы ұ қ, енді біреулері м ны потологиялы ұ қ былыс деп арастырады. Саналы процестермен атар, құ қ қбылыс деп арастырады. Саналы процестермен атар, құ қ қ санадан тыс былыстар болады құсанадан тыс былыстар боладықұ [[ й ысырап с йлеу, т с ұ қ ө ү к ру, гипноз а илану т. б ө ғк ру, гипноз а илану т. бө ғ ]] М ндай былыстарды ұ құ т жірибеге негізделген материалистік пікір айт ан алым ә қ ғ –– И. М. Сеченов Осындай кезде мида ы озу, тежелу процестеріні ғ қ ңОсындай кезде мида ы озу, тежелу процестеріні ғ қ ң ж мысы баяу болып келетіндігін ұ И. П. Павлов зерттеулері д лелдеген. ә

Қорытынды Аса талантты а ын С. Торай ыровты пікірінше, адам қ ғ ң таби атты туындысы, онда ы себептілікті жемісі. Адам ғ ң ғ ң д ние сырларын біртіндеп ашып, шама үд ние сырларын біртіндеп ашып, шамаү — шар ынша қ згертіп отыратын белсенді т л а. Ол сырт ы ортамен ө ұ ғ қ байланысып з а ыл ө қбайланысып з а ылө қ — ойын дамытады.

Пайдаланыл ан дебиеттерғ ә • Жарықбаев Қ. Б 2008 • ““ Шұғыла ”” ЖШС 2008 • h/www. google. kz

Назарларыңыз үшін рахмет!