Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті. Фтизиатрия кафедрасы. СӨЖ : Өкпе туберкулезінің диагностикасы. Орындаған: № 4 -036 топ ЖМФ Шарипова Н. Тексерген: Мутайхан Ж. М. Қарағанды 2016 ж.
Жоспар: Сұрастыру және объективті қарау. Иммунологиялық диагностика. Микробиологиялық зерттеу. Сәулелі диагностика әдісі. Эндоскопия. Плевра қуысына пункция жасау. Лабораторлы зерттеу.
Сұрастыру және объективті қарау. Туберкулез ауруына шалдыққан науқастардың негізгі шағымдары: Жалпы жағдайының нашарлауы. Дене температурасы. Жоғары тершеңдік. Жүдеу. Жөтел. Қақырық. Ентігу. Кеудедегі ауырсыну.
Қарау: дене салмағының тапшылығы, жылтыр көз және кең қарашық, кеңеңйген қабырға аралық кеңістіктер, үшкір құрсақ үстілік бұрыш және қанат тәрізді жауырындар. Пальпация. Дауыс дірілі. Перкуссия. Аусультация.
Иммунологиялық диагностика. Туберкулиндік диагностика – туберкулез микобактериясының жұққандығын анықтайтын әдіс. Бұд диагностика үшін туберкулин қолданылады. Туберкулин – туберкулез микобактериясы жасушасының элементтерінен тұрады, диагностика мақсатында қолданылады. Туберкулиннің бағалы қасиеттерінің бірі оның спецификалықтығы, себебі оны енгізгенде жауапты жұққан ТМБ немесе БЦЖ егілген ағза береді. ТМБ жұқпаған және БЦЖ егілмеген ағза туберкулинге реакция жасамайды. Туберкулин сынамаларының мынандай түрлері болады: · тері үстіне – Пирке сынамасы. · тері ішіне – Манту сынамасы. · тері астына – Кох сынамасы.
Манту сынамасын жүргізу мақсаты: МТБ алғаш рет жұқтырғандарды және туберкулинге гиперергиялық реакциясы бар балалар мен жасөспірімдерді анықтау; БЦЖ вакцинасы мен ревакцинасына контингентті іріктеу; ауруды ерте анықтау үшін.
Манту сынамасымен тексеруге жататын балалар контингенттері. Қауіпті топтағы балалар Туберкулез ошағындағы балалар мен жасөспірімдер Вакцинация алдындағы 2 айдан асқан және ревакцинация алдындағы 6 -7 жастағы балалар. Манту сынамасын өткізу техникасы; білектің 2/3 -ші бөлігі 70% этил спиртімен өңделеді. Жіңішке иненің кесіндісі жоғары қаратып терінің жоғарғы қабатына параллельді енгізіледі. Тері ішіне шприц арқылы 0, 1 мл ерітінді яғни 1 мөлшері енгізіледі. Дұрыс жасалған жағдайда теріде «лимон қабығы» көлемі 7 -8 мм диаметрлі папула пайда болады.
«ДИАСКИНТЕСТ®» препараты 2 ТБ Манту сынамасы оң болған жағдайда ТҚҰ ғана қолданылады: туберкулез инфекциясын анықтау үшін; туберкулезді басқа туберкулезді емес аурулардан саралап диагностикалау үшін; вацинадан кейінгі және инфекциялық аллергияны саралап диагностикалау үшін; Туберкулез процесінің белсенділігін анықтау үшін. Манту сынамасы мен «ДИАСКИНТЕСТ®» реакциялары: теріс – инфильтраттың және гиперемия ның болмауы немесе «инемен шаншу реакциясының» болуы; күмәнді – инфильтрат көлемі 2 -4 мм болса немесе кез-келген көлемді инфильтратсыз гиперемия ғана анықталса; оң – 5 мм және одан астам диаметрлі инфильтрат анықталса; гиперергиялық – 15 мм және одан астам диаметрлі инфильтрат немесе везикула-некроздық өзгерістер және/немесе лимфангоит, лимфаденит анықталса, инфильтрат көлемі есепке алынбайды.
Манту сынамасы мен «ДИАСКИНТЕСТ®» жүргізудің көрсеткіштері: туберкулинді дербес көтере алмаушылығы (абсолютті); қарсы жедел және созылмалы жұқпалы аурулар (өршу кезеңі) және соматикалық аурулар, туберкулез ауруына күдік тудыратын жағдайлардан басқа; жайылған тері аурулары; аллергиялық жағдайлар (өршу кезеңі) эпилепсия.
Туберкулезбен ауыру бойынша «қауіп» тобына: әлеуметтік жағдайы төмен отбасынан шыққан (табысы аз және көп балалы, ата-анасы – жұмыссыздар, бас бостандығынан айыру орнынан шыққандар, маскүнемдіктен, нашақорлықтан зардап шегетіндер, АИТВ-жұқтырғандар, тұрақты мекенжайы жоқтар, мигранттар); жөтелі ұзақ (2 аптадан астам) және үдемелі интоксикация белгілері (субфебрилитет, тершеңдік, тәбеті мен дене салмағының төмендеуі, ашушаңдық, әлсіздік және т. с. с. ) бар амбулаториялық немесе стационарлық емдеуде жатқан; әртүрлі аурулармен педиатрда диспансерлік есепте тұрған; жабық оқу орындарының (мектеп-интернаттар, мүгедек балалар мен жас қылмыскерлерге арналған арнайы мектептер) контингенті; БЦЖ вакцинациясы жасалмаған және вакцинадан кейінгі тыртық пайда болмаған; иммунносупрессивті ем қабылдап жүрген балалар (глюкокортикоидтар, иммунодепрессанттар, цитостатиктер, гендік-инженерлік биологиялық препараттар) жатады.
Пирке сынамасы. Туберкулинді тері үстіне енгізуді де жеке туберкулинді диагностика үшін қолданады. Сынаманы иық терісіне жасағанда, құрамында 100 ТБ бар 1 мл туберкулиннің бір тамшысын тамызып, тамшы үстінен тері скарификациясын жүргізеді. Нәтижені жалпы жауап реакциясы бойынша 48 сағаттан кейін бағалайды. Скарификацияланған жерде шектелген инфильтрат пайда болса, сынама оң деп саналады. Пирке сынамасын және оның негізінде жасалған, 100%, 25%, 1%-дық туберкулин ерітіндісімен жүргізілетін, теріүстілік градуирленген сынаманы туберкулезге қарсы мекемелердің балалар бөлімінде қолдану күрт шектелген.
Кох сынамасы. Манту сынамасына қарағанда сезімтал - ажыратпа диагностика және туберкулездің белсенділігін анықтау үшін қолданылады. Балаларда ол 10 -20 ТБ ППД-Л, ересектерде 20 -50 ТБ ППД-Л мен жасалады (Манту сынамасы теріс болған жағдайда ғана) жауырын астына немесе иыққа тері астына жасалынады. Жергілікті, ошақты және жалпы реакция болуы мүмкін. Бұл реакцияларды туберкулин енгізгеннен кейін 48 сағаттан соң анықтайды.
Микробиологиялық зерттеу. Қақырықты зерттеу. Науқастарға қызмет көрсететін және емдейтін барлық емдеу мекемелерінде қақырық жиналады. Егер бұл мекемеде қышқылға төзімді микобактерияларды анықтау мақсатында бактериоскопиялық зерттеу жүргізілмесе, жиналған қақырық зертханаға жеткізіледі. Зерттеу жүргізу үшін қақырық негізгі бактериоскопиялық зертханаға жеткізіледі. Зертханаға тасымалдау үшін қақырық көлемі 50, 0 мл, ауызы кең - диаметрі 35 мм-ден кем емес, жиналған материалдың мөлшері мен сапасын бақылау үшін - мөлдір, қақпағы саңылаусыз/герметикалы бұралып жабылатын арнайы контейнерге жиналады. Таңба контейнердің бір бүйіріне ғана қойылады. Науқастың аты-жөні мен үлгінің нөмірі жазылады. Жиналған барлық 3 (диагностика мақсатында) немесе 2 (емді бақылау мақсатында) үлгілерге бір ТБ-05 жолдамасы толтырылады.
Микроскопиялық зерттеу. Мақсаты: қышқылға төзімді микобактериаларды анықтау. Бұл үшін диагностикалық материалды Циль Нельсон бойынша бояйды, кейін тура жарықтық микроскопияны қолданып қарайды. Қышқылға төзімді микобактериялар қызыл түске, төзімсіқ микроорганизмдер көк түске боялады.
Сәулелі диагностика әдісі. Рентгенологиялық әдістер: Алдыңғы тура проекциядағы жалпы шолу суретінен бастайды. Артқы бөлімдерінің патологиялық өзгерістері кезінде артқы тура проекцияда, кейін оң және сол жақ бүйірлік проекцияда жалпы шолу суретін жасайды. Рентгеноскопия: плевра қуысында еркін қозғалатын сұйықтықты, диафрагма қозғалғыштығын анықтауда, плевралық синустар жағдайын анықтауда қолданылады.
Компьютерлік томография. Магниттік-резонанстық томография. Бронхтық артериография: бронх артерияларын катетерлеу, контрастылау және рентгенографиясынан тұрады. Бұл әдісті өкпеден қан кеткенде, диагноз бен емді нақтылау үшін қолданады. УДЗ: перифериялық димфа түйіндерді анықтау үшін және оларды мөлшерін қадағалау үшін қолданады.
Эндоскопия. Фибробронхоскопия: бронх жағдайын бағалау. Бронх сипатын, диаметрін, қабырға иілімділігін, тонусын және қозғалғышығын бағалайды. Торакоскопия: плевра қуысын қарау. Медиастиноскопия: алдыңғы көкірекаралықты қараумен жүретін диагностикалық операция болып табылады.
Плевра қуысын пункциялау. Плевра қуысынан сұйықтық алудың классикалқ орны ортаңғы қолтық асты және жауырын сызығы арасындағы 7 -8 қабырға аралық кеңістік болып табылады. Ауаны шығару үшін бұғана орта сызығы бойымен 2қабырға аралықты пункциялайды.
Лабораторлы зерттеу. Жалпы қан анализі: лейкоцитоз, лимфопения, ЭТЖ жоғарылауы, моноцитоз. Биохимия: альбумин глобулинді коэффициент төмендеуі. Жалпы зәр анализі: белок және гиалинді цилиндрлер анықталуы мүмкін.
Пайдаланылған әдебиеттер: v Фтизиатрия Перельман М. И: 2004 /282 бет v Интернет ресурстары. v 19 бұйрық.
Назарларыңызға рахмет!!!
Скачать презентацию Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Фтизиатрия кафедрасы СӨЖ
Шарипова фтиз.ppt