Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Қазақстан

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Қазақстан тарихы және саяси әлеуметтік пәндер кафедрасы СӨЖ Тақырыбы : Жеке бас ба ытын амсыздандыру қ Қ жайлы философиялы ізденістер қжайлы философиялы ізденістерқ Орындаған : Қонысбек Е. Қ. Тексерген : Мұстафина Т. В. Қарағанды 2011 ж.

Жеке бас ба ққ ытын ҚҚ амсыздандыру жайлы философиялы қ қ ізденістер Орында анғ : онысбек Е. . Қ Қ абылда ан: М стафина Т. В. Қ ғ ұ

Жоспары : : I. Кіріспе II. Негізгі б лімө a) Сократ а дейінгі кезе дік философия қ ң b) Классикалы философия қ c) Римдік-эллиндік философия III. орытынды Қ

Антикалы философия ал аш ы ауымды қ ғ қ қ қ рылысты орнына л иеленушілік құ ң құ рылыс келген д уірде мірге келді. құ ә ө Ертедегі Грецияны ал аш ы философтары ң ғ қ стихиялы материалистік ба ытты стануымен ғ ұ ерекшеленеді. Олар б кіл д ниені т тастай ү ү ұ алып арап, лемні , д ниені т п негізін, қ ә ң ү ал аш ы бастамасын табу а тырысты. ғ қ ғ Антикалы философтарды «физиктер» деп қ ата ан. Себебі, олар философиялы ойларын ғ қ таби ат былыстарымен байланыстыра ғ құ отырып т жырымда ан. М ндай ұ ғ ұ философиялы пікірді философияда қ «натурфилософия» деп атайды.

Сократ а дейінгі кезе дік қ ң философия (б. д. д. 7 -6 . . ) ғ ғ(б. д. д. 7 -6 . . )ғ ғ Б л кезе де натурфилософиялы ұ ң қ к з арас басым болды. Милет, Элей, ө қ Пифагоршылдар, Софистер мектебіні ң алыптасуымен атар атомды қ қ қ к з арасты негізі аланады. ө қ ң қ

Милет мектебі грецияда ы е к не материалистік философиялы мектеп. ғ ң ө қ Милет аласы сауданы , те ізде ж зуді , м дениетті ірі қ ң ң ү ң ә ң орталы ы болды, ал б л жа дайлар Фалес, Анаксимандр ж не ғ ұ ғ ә Анаксимен секілді к рнекті милеттіктерді ой- рісі мен ө ң ө ылыми ынта-талабыны жан-жа ты рістеуіне жа дай ғ ң қ ө ғ жасады. олар математика, география, астраномия салаларында ылыми жа алы тар ашты. ғ ң қ

Пифагоршылдар -б. д. д. 6 — асырды 2 -жартысында пайда ғ ң бол ан философиялы а ым. негізін ала ан к не грек ғ қ ғ ө философы, математик ж не астраном. Пифагорды ә ң философиялы теориясы бірт тас ж йе болып алыптасты. қ ұ ү қ Пифагоршылдар бастап ы негізді санмен та балап, осы қ ң ба ытта ж мыс жасайды. Сан-негіз; сан-заттар шін материя; ғ ұ ү сан- йлесімді тіркестерге т н ерекшеліктермен атынастарды ү ә қ ң к рінісін, ара атынасын зерттей отырып, кез-келген ө қ процестерді бастауында теориялы жа ынан санмен ң қ ғ рнектелетін жекелеген пропорция, за дылы бар деген ө ң қ орытынды жасайды. Бірліктен онды а дейінгі санды қ ққ қ атарды Пифагор д ниені санды алуакн т рлілігіні т п қ ү ң ү негізі деп сана ан. ғ Элей мектебі -б. д. д. 6 -5 . . Элей аласында (о т стік Италия) ғ ғ қ ң ү пайда бол ан философиялы мектеп. Басты кілдеріКсенофан, ғ қ ө Парменид, Зенон, Мелисс. Элей мектебіні негізгі ң м селесі-болмыс болды. ә

Софистер (гр. sophists- нерпаз, дана)- «даналы ты , » ө қ ң «шешендікті » к сіби стаздары ретінде санал ан ежелгі ң ә ұ ғ грек философтарын осылай ата ан. Оларды халы ты ғ ң қ риторика а, философия а йретудегі ат ар ан е бектері зор. ғ ғ ү қ ғ ң Діннен бас тарту, таби ат былыстарын тымды т сіндіру, ғ құ ұ ү этикалы ж не леуметтік релятивизм-оларды орта қ ә ә ң қ к з арасы болып табылады. Софистер екі топ а б лінді: ө қ қ ө «А а софистер» -таби атты материалистік т р ыда ғ ғ ұ ғ т сіндірді. Б л топты кілдері-Протагор, Гиппий, Продик, ү ұ ң ө Антифондар-ал аш ы а артушылар. Екінші тобы- «Кіші ғ қ ғ софистер» (а с йектер тобы)-Гипподам, қ ү Критий-философиялы идеализмге ден ой андар. қ қ ғ Софистер дау–дау кезіндегі кейіпке байланысты пайда бол ан «Софистика» деген дісті олданды. Софистика – ғ ә қ дауласу немесе д лелдеу кезінде исынсыз пікірлерді, ә қ софизмдерді, я ни сырттай ана д рыс болып к рінетін ғ ғ ұ ө айлаларды саналы т рде олдану. Сонды танда Аристотель ү қ қ оларды «жал ан даналы » стаздары деп атады. ғ қ ұ

Классикалы кезе (б. д. д. 4. )қ ң ғ Платон (б. д. д. 428/427 – 348/347 )- ежелгі грек философы, Сократты ң ш кірті, объективті идеализмні негізін алаушы, 30 -дан астам ә ң қ философиялы диалогтар ретінде жазыл ан е бектерді авторы. қ ғ ң ң ( «Парменид» , «Теэтет» , «Мемлекет» , т. б. ) Д ниеге идеалистік ү к з арасты ор а ан Платон сол заманны материалистік ілімдеріне ө қ қ ғ ғ ң арсы белсенді к ресті. қ ү Аристотель (б. д. д. 384 -322 ж. ж. ) – ежелгі грек философы, логика ж не бас ада к птеген ілімдерді негізін ала ан ә қ ө ң қ ғ энциклопедист- алым. лем бойынша бірінші стаз ата ына ие. ғ Ә ұ ғ Фракцияда ы Стагирда ту ан, Афиныда ы Платон мектебінде ғ ғ ғ т рбиеленді. . Аристотельді айтуы бойынша рух т ннен б лінбейді, ә ң ә ө т н лгенде жанда жо алады. 335 ж. Афиныда з мектебін (Ликей деп ә ө ғ ө аталды) ашты. Аристотель философияны ш салада б ліп ү ө арастырды: 1) Теориялы б лімі – болмысты кезе дері, себептері қ қ ө ң ң мен т п негізі турасында ы ілім; 2) Практикалы б лім – адамдарды ү ғ қ ө ң іс- рекеті ж нінде ; 3) Поэтикалы б лім –(творчество) ә ө қ ө шы армашылы ж нінде. Ал ылымны зерттейтін объектісі – ғ қ ө ғ ң адамны а ыл-ой ресі жететін д ние. ң қ ө ү

Римдік-эллиндік кезе (б. д. д 3. со ы ң ғ ң мен б. д. 3. басы). ғ Стоиктер ( «стоя» ) мектебі. Атал ан ғ мектепті негізін сал ан Китионды Зенон. ң ғ қ кілдері Сенека, Эпиктет, Марк Аврелий. Ө Стоиктерді басты идеясы – сырт ы д ниені ң қ ү ң т рлі серлерінен тылу болды. Б л ү ә құ ұ ма сат а ол жеткізу шін философтар қ қ қ ү таби атпен бірлікте болу а ша ырып, ғ ғ қ байлы ты, семдікті жа тады. Жа ымсыз қ ә қ ғ лде уанышты с ттер болсын, сал ын ә қ андылы таныту керек, жа ымсыз, жан қ қ ғ д ние — тпелі, сонды танда одан тылу а ү ө қ құ ғ асы уды ажеті жо. ғ ң қ қ

Эпикуршылдар мектебі Негізін сал ан Эпикур. грек ғ философы Эпикур (шамамен б. д. д. 342 -271/270 ж. ж. ) мір ө с рді. Эпикурды е бектері ү ң ң са талма ан, бізге тек ш қ ғ ү хаты мен шы армаларыны ғ ң кейбір фрагменттері ана ғ жеткен.

Эпикуршылдар мектебіні ірі кілі Лукреций Кар. Мектепті ң ө эпикур ба шасы деп те атайды. Ол Эпикур йіні артында орналас ан қ ү ң қ ба шамен байланысты. Осы ба шада ш кірттер білім алып, сол жерде қ қ ә мір с рген. «Атараксия» ( гр. «ataraxia» –сабырлылы , жан ө ү қ тынышты ы, о ан дана адамдар ана ол жеткізе алады. ) к йіне жету ғ ғ ғ қ ү шін ба шадан тыс ары шы арма ан. Эпикур мірден ткеннен кейін, ү қ қ ғ ғ ө ө мектепті ш кірті Гермарх бас арады. « мірді м ні – ба ытты болуда» ә қ Ө ң ә қ дейді Эпикур. мір с рудегі е негізгі ма саты – жан тынышты ына Ө ү ң қ ғ жету. Эпикуршылдар – жан тынышты ына жетуді , саналы т рде ғ ң ү ай ы – асіреттен арылуды жолын іздестірушілер. Танымны қ ғ қ ң ң ма саты- адамды наданды пен жо а сенушіліктен, дай мен қ қ ққ құ ажалдан ор удан арылту, ал м нсыз ба ытты болу м мкін емес. қ қ ұ қ ү Эпикурды ойынша, дай адам міріне араласпайды, сонды тан, ол ң Құ ө қ туралы ойлап, бас атыруды ажеті жо , себебі жо ары жаратушы қ ң қ қ ғ к шке сену – азаптануды к зі. Эпикур дай а сенбегендіктен, ү ң ө құ ғ Жаратушы к ш адамдарды міріне, іс- рекеттеріне араласпаса. онда ү ң ө ә не шін жаратты деген ой а келеді. лем, адамзат баласын не шін ү ғ Ә ү жаратты деген с ра а жауап іздеу барысында Д ние – атомнан ұ ққ ү рал ан деп сана ан Демокритпен танысады. құ ғ ғ

Эпикур – Демокритті атомды к з арасын жал астырып, ң қ ө қ ғ толы тырулар енгізеді. Эпикурды ойынша бос ке істікте қ ң ң бірдей шапша ды пен оз алатын атомдарды со ты ысуы ң қ қ ғ ң қ ғ м мкіндігін т сіндіру шін ол атомны тура ба ыттан ү ү ү ң ғ спонтанды (іштей шартты) «ауыт у» ымын к рсетті. Таным қ ұғ ө теориясы бойынша Эпикур –сенсуалист. Т йсік р ашан ү ә қ зінен- зі а и ат, йткені ол объективті на тылы тан туады; ө ө қ қ ол ателіктер т йсікті т сіндіруден туады. Т йсікті пайда қ ү ү ү ң болуын Эпикур материалистік т р ыда былай деп т сіндірді: ұ ғ ү денені бойымен те майда б лшектерді здіксіз а ысы ж ріп, ң ө ө ң ү ғ ү олар сезім м шелеріне енеді ж не заттарды бейнелерін ү ә ң ту ызады. ғ

Эллинизм кезе іні шінші мектебі – ң ң ү скептиктер болды. Скептицизм (гр. Skeptikos -сынаушы) – объективті шынды ты танып-білуді м мкіндігіне ш б келтіретін қ ң ү ү ә философиялы концепция. Скептицизмні со ы – қ ң ң агностицизмге келді. Ал аш ы скептик Пиррон ә ғ қ (б. д. д. 360 -270 ж. ж. ш. ) – ежелгі грек философы, антикалы скептицизмні негізін алаушы. Оны қ ң айтуынша ешн рсеге сенімді болмау керек деп йретті. ә ү Ол ба ыт а жетуді жолын іздестіреді. Ба ыт – қ қ ң қ сабырлылы , жан тынышты ы ж не азапты жо ты ы. қ ғ ә ң қ ғ Біз заттар туралы еште е біле алмаймыз, сонды тан олар ң қ туралы андай да болмасын пікірлерден бойымызды аула қ қ ста анымыз ж н: м ндай адам а бару – жан-д ниені ұ ғ ө ұ қ ғ ү ң тынышты ына ол жеткізеді. Со ан орай скептиктер ғ қ ғ мынадай жа дайлар а байланысты пайда болды деп ғ ғ айту а болады: адамны (догмасы) а и ат деп ж рген ғ ң қ қ ү ой-т жырымы шынды ында ателік, жал ан болып ұ ғ қ ғ шы уы м мкін (Догма – а и ат, шын деп есептелетін идея ғ ү қ қ немесе идеялар ж йесі). кілі Секст Эмпирик ү Ө

орытындыҚ Атомистік ілім таби ат былыстарын ғ құ таби и себептермен байланыстырып ғ адамдарды таби атты д лей ғ ң ү к штерінен оры пау а, тіршілік те ү қ қ ғ мары нан шы ып, уанышты мір құ ң ғ қ ө с руге ша ырды. ү қ

К іл ойып өң қ ты да андары ыз а рахмет! ң ғты да андары ыз а рахмет!ң ғ