« « ҚҚ аз. Транс. Ойл»

« « ҚҚ аз. Транс. Ойл» АҚ АҚ Компанияны таныстыру Орындаған: Абикен Е. А. Қабылдаған: Агатаева А. А.

Компанияға қысқаша шолу Қаз. Транс. Ойл (қысқаша ҚТОҚТО ) — Қазақстанның мұнай құбыры инфрақұрылымындағы ірі кәсіпорын. Қазақстанның құбыр желісі инфрақұрылымының көп бөлігін пайдалануға береді. «Қаз. Транс. Ойл» компанияның қарамағында 6500 км мұнай құбыры, 25 000 км су құбыры бар. ҚТО-ға тиесілі құбыр желілері оқшауландырылған үш тармақты: Батыс, Ақтөбе және Шығыс тармақтарын біріктіреді. 2000 жылы батыс тармағы ҚТО-ға жиынтық табыстың 70%-ын берді. Қазақстанда 2000 жылы өндірілген 33 млн тонна мұнайдың 75%-ға жуығы осы Батыс тармағымен айдалды. Шығыс тармағының жиынтық табыстағы үлесі 20%. Бұл тармақ Құмкөл мұнайгаз кенішін елдің солтүстік-шығысындағы Павлодар мұнай өңдеу зауытытымен және оңтүстігіндегі Шымкент мұнай өңдеу зауытымен жалғастырады. Ең кіші Ақтөбе тармағы қазіргі кезде тек солтүстікте, Ақтөбеде өндірілген мұнайды Ресейдің Орскідегі мұнай өңдеу зауытына тасымалдайды. ҚТО өз табысының 95%-дан астамын мұнай тасымалдаудан алады, ҚТО барлығы 29 ұлттық және халықаралық тұтынушыға қызмет көрсетеді. Олардың негізгілері «Маңғыстаумұнайгаз» (29%), «Қаз. Мұнай. Газ» ұлттық мұнай-газ компаниясы (25%), «Теңізшевройл» халықаралық компаниясы.

Қаз. Транс. Ойлдың құрылуы туралы Мұнай тасымалдау, мұнай және мұнай өнімдерінің экспорты мен импорты мәселелерінде Қазақстан Республикасының мүдделерін сақтау мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 2 сәуірдегі № 461 қаулысымен мемлекет жарғылық қорына 100 пайыз қатысатын «Қаз. Транс. Ойл» мұнай тасымалдау жөніндегі ұлттық компаниясы» жабық акционерлік қоғамы ( «Қаз. Транс. Ойл» МТҰК» ЖАҚ) құрылды. 2001 жылы «Қаз. Транс. Ойл» МТҰК» ЖАҚ ( «Қаз. Транс. Ойл» ЖАҚболып қайта аталды) акцияларының мемлекеттік пакеті Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 2 мамырдағы № 591 қаулысына сәйкес құрылған «Мұнай және Газ көлігі» ұлттық компаниясы» жабық акционерлік қоғамының жарғылық қорына берілді. Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 20 ақпандағы № 811 Жарлығымен «Қазақойл» ұлттық мұнай-газ компаниясы» мен «Мұнай және Газ көлігі» ұлттық компаниясы» жабық акционерлік қоғамдарының бірігу жолымен қайта құрылуы негізінде «Қаз. Мұнай. Газ» ұлттық компаниясы» жабық акционерлік қоғамы құрылды, ол «Қаз. Транс. Ойл» ЖАҚ-тың бірден-бір акционері болды. «Қаз. Транс. Ойл» ЖАҚ 2004 жылғы 31 мамырда «Қаз. Транс. Ойл» АҚ болып қайта аталды.

«Қаз. Транс. Ойл» АҚ қызметінің мәні: мұнайды және мұнай өнімдерін магистральдық құбырлармен тасымалдау (айдау, ауыстырып құю, қотару, құю, сақтау, араластыру) жөніндегі қызметтерді көрсету; Қазақстан Республикасы аумағында және одан тыс жерлерде сұйық көмірсутегі шикізатын сақтау, тасымалдау жүзеге асырылатын көліктің басқа түрлеріне тиеу және ауыстырып құю жөніндегі объектілерді қоса алғанда, құбыр жүйесін салуды және пайдалануды жүзеге асыру; сырт ұйымдарға тиесілі магистральдық мұнай құбырларын пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыру; басқа мемлекеттердің құбыр жүйелері бойынша қазақстандық мұнайды тасымалдауды ұйымдастыру (бірыңғай бағыттау бойынша операторлық қызмет); магистральдық мұнай құбырының меншік иесі не өзге заңды негізде магистральдық мұнай құбырына иелік етуші тұлға атынан магистральдық мұнай құбырымен мұнай тасымалдау жөніндегі қызметтерді көрсету; магистральдық құбырмен және тарату желілерімен су беру жөніндегі қызметтерді көрсету; жылу энергиясын өндіру, беру және тарату, электр энергиясын беру және тарату жөніндегі қызметтерді көрсету; Жарғымен көзделген қызметтердің өзге де түрлерін жүзеге асыру.

«Қаз. Транс. Ойл» АҚ-тың дамуы Өткен кезеңде Қаз. Транс. Ойлдың негізгі күш-жігері Қазақстанның магистральды мұнай құбырлары жүйесін дамытуға және кіріктіруге, мұнай тасымалдау және ауыстырып құю жөніндегі жұмыс істеп тұрған қуаттардың сенімділігін арттыруға және жаңаларын салуға, қызметтердің бәсекеге қабілетін көтеруге, сондай-ақ өткізуші мемлекеттер аумағымен мұнай тасымалдауды қамтамасыз ету үшін қажетті шарттық негізді жасауға бағытталды. Жүк айналымы 2000 жылғы 19, 1 млрд. т. км-ден 2011 жылы 42, 2 млрд. т. км-ге дейін өсті. Тасымалдау көлемі 2000 жылғы 27, 8 млн. тоннадан 2011 жылы 66, 9 млн. тоннаға дейін көбейді. Жиынтық пайда 2000 жылғы 5, 7 млрд. теңгеден 2011 жылы 25, 9 млрд. теңгеге дейінмолайды. Қаз. Транс. Ойл магистральды мұнай құбырлары жүйесінің 1 000 км-ден астамы ауыстырылып, сұйыққойма паркі 60% жаңарды. . . Мұнай қотаруға/құюға арналған 4 темір жол аспақұярлығы салынды/қайта құрылды және Ақтау кемежайы мұнай терминалдарының қуаты арттырылды. Әлібекмола – Кеңқияқ және Солтүстік Бозащы – Қаражанбас мұнай құбырлары пайдалануға берілді. Атырау – Самара мұнай құбырының өткізу қабілеті ұлғайды. Жұмыс істеп тұрған МАС-тар қайта құрылды және жаңалары салынды. ТОН-2 мұнай құбырына меншік құқығы тіркелді. ҚТО нысандарында SCADA жүйесі енгізілді. 2003 жылы Кеңқияқ – Атырау мұнай құбыры ( «Мұнай. Тас» СБҚК» АҚ) пайдалануға берілді. Қазақстан – Қытай экспорттық жүйесінің бөлігі ретінде 2006 жылы Атасу – Алашаңқай мұнай құбыры, ал 2009 жылы Кеңқияқ – Құмкөл мұнай құбыры ( «Қазақстан – Қытай құбыры» ЖШС) іске қосылды.

2013 жылы 13 желтоқсанда «Қазақстан-Қытай құбыры» ЖШС, «Атасу – Алашаңқай» магистралды мұнай құбырының № 10 МАС пен № 8 МАС-ын пайдалануға қабылдады. Оның нәтижесінде мұнай құбырының қажетті өтеу мүмкүншілігін 20 млн. т/ж көбейтуге мүмкіндік берді. 2013 жылы 11 желтоқсанда «Batumi Industrial Holdings Limited» , «Batumi Capital Partners Limited» және «Batumi Services Limited» компанияларының «Batumi Terminals Limited» компаниясына қосылу жолымен қайта ұйымдастыру рәсімдері аяқталды. 2013 жылы 25 желтоқсанда «Батуми мұнай базасы» ЖШҚ-ның «Батуми мұнай терминалы» ЖШҚ-на қосылу үрдісі аяқталды. Қайта ұйымдастыру нәтижесінде «Қаз. Транс. Ойл» АҚ Грузиядағы өндірістік активтерді – Батуми мұнай терминалына және Батуми теңіз кемежайына тікелей иелік етуге және оларды басқаруды жүзеге асыратын «Batumi Terminals Limited» (Кипр) компаниясының 100% акцияларының иеленушісі болып табылады. Қазақстан мұнайының транзитін жүзеге асырушы Ресей, Украина, Белоруссия және Әзербайжан мұнай тасымалдау компанияларымен берік серіктестік қатынас орнатылды. Мұнай компанияларымен (жүк жөнелтушілермен) тұрақты клиенттік негіз және сенімді шарттық қатынас жасалды. Мұнай тасымалдау саласындағы заңнамалық негіз бен мемлекеттік реттеу дамытылып, жетілдірілуде.

«Қаз. Транс. Ойл» АҚ бүгінгі күні Қаз. Транс. Ойл ішкі нарыққа және экспортқа мұнай тасымалдау қызметтерін көрсетуші Қазақстан Республикасының аса ірі мұнай құбыры компаниясы. «Қаз. Транс. Ойл» АҚ Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің Республикалық бөліміне кіргізілген. «Қаз. Транс. Ойл» АҚ Қазақстан Республикасындағы аса ірі магистральды мұнай құбырлары мен суағызғылар жүйесінің меншік иесі, олардың жиынтық ұзындығы 5 502, 997 км мұнай құбырлары (РФ аумағында және Қаз. Транс. Ойлдың Самара қаласындағы өкілдігі теңгерімінде тұрған 71, 7 км Кеңқияқ – Ор мұнай құбырын ескергенде) және 2 148, 1 км суағарлар. Магистральды мұнай құбырларымен мұнай тасымалдауды 37 мұнай айдау стансасы, 64 мұнай қыздыру пеші, жалпы көлемі 1 259 мың текше м. мұнай сақтауға арналған сұйыққойма паркі қамтамасыз етеді. Мұнайды ауыстырып құюды 4 темір жол қотару-құю аспақұярлығы, Ақтау кемежайы теңіз терминалының 5 айлағына орнатылған танкерлерге мұнай құю тиісті жабдықтары қамтамасыз етеді.

Магистральды мұнай құбыры ұлттық операторының негізгі міндеттері мыналар: өнімді магистральды мұнай құбырларымен ішкі және сыртқы нарыққа тасымалдау кезінде Қазақстан Республикасының және қатынастың басқа да қатысушыларының мүдделерін қамтамасыз ету; магистральды мұнай құбырлары жүйесін инновациялық дамытуды және оны әлемдік энергетика жүйесіне ықпалдастыруды қамтамасыз ету; мұнай-газ секторын магистральдық мұнай құбырларымен мұнай тасымалдау бөлігінде дамытудың мемлекеттік және ұлттық бағдарламаларын әзірлеуге қатысу; Қазақстан Республикасының магистральдық құбыр туралы заңнамасын жетілдіруге бағытталған нормативтік құқықтық актілер жобалары бойынша ұсыныстарды өңдеу және уәкілетті органның қарауына енгізу; магистральдық мұнай құбырлары саласындағы нормативтік және нормативтік-техникалық құжаттамалар жобаларын әзірлеуге қатысу; магистральдық құбырларымен мұнай тасымалдау саласындағы халықаралық шарттарды әзірлеуге және іске асыруға қатысу; мұнай тасымалдау маршруттарының энергетикалық қауіпсіздігін нығайтуға және әртараптандыруға бағытталған халықаралық жобаларды іске асыру жұмыстарына қатысу.

Ұлттық оператор: 2012 жылдың 25 желтоқсанында Қазақстан Қор биржасының сауда залында «Халықтық IPO» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде қор нарығына шығарылған «Қаз. Транс. Ойл» АҚ қарапайым акцияларының қайталама нарықтағы саудалануының ресми ашылу салтанаты өтті. Жазылыс барысында Қазақстан Республикасының 10 жинақтаушы зейнетақы қорлары және 33 989 азаматтары «Қаз. Транс. Ойл» АҚ қарапайым акцияларын сатып алды. Сұраныс көлемі орналастырылым көлемінен 2, 1 есеге асып түсті. 2013 жылдың 1 ақпаннан бастап «Қаз. Транс. Ойл» АҚ қарапайым акциялары KASE Индексін есептейтін акциялардың өкілетті тізіміне енгізілді. дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу және одан да көп пайызы мемлекетке, ұлттық басқарушы холдингке немесе ұлттық компанияға тікелей немесе жанама түрде тиесілі меншік иесінің магистральдық құбыры арқылы Қазақстан Республикасының аумағында операторлық қызметтерді көрсету құқығына ие; Ұлттық операторға меншік құқығында немесе өзге де заңды негізде тиесілі магистральдық құбыр арқылы Қазақстан Республикасының аумағынан тасымалданатын мұнайды басқа мемлекеттердің құбыр жүйелері арқылы тасымалдауды ұйымдастыру жөніндегі қызметтерді көрсету (бірыңғай маршруттау бойынша операторлық қызмет) құқығына ие.

Инвестициялық жобалар «Қаз. Транс. Ойл» АҚ жұмыс істеп тұрған магистральды мұнай құбырлары жүйесін жаңғырту және мұнай жеткізу бағыттарын әртараптандыру бойынша белсенді жұмыс жүргізіп отыр. «Қаз. Транс. Ойл» АҚ-тың инвестициялық жобаларын іске асыру нарықтың ахуалына қарай мұнай ағынын ішкі нарық пен экспорттық бағыттар (экспорттың Батыс, Шығыс және келешекті Оңтүстік-Батыс бағыттары) арасында жедел қайта бөлуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін бірыңғай құбыр жүйесін жасуға мүмкіндік береді. Мұнай көлік қуаттарын дамыту Қазақстан Республикасының энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге: мұнай көлік жүйесі нысандарының сенімділігі мен қауіпсіздігін арттыруға, мұнай өндіруші және мұнай өңдеуші салалардың мұнай көлік қуаттарына қажеттілігін қанағаттандыруға және экспорт бағыттарын әртараптандыруға бағытталған. Суағызғылар жүйесін дамыту Атырау және Маңғыстау облыстары халқының, өнеркәсібінің және ауыл шаруашылығының ауызсуға деген өскелең талабын қанағаттандыруға бағытталған. «Қаз. Транс. Ойл» АҚ инвестициялық жобаларын қаржыландыру бюджеттік (мемлекеттік) қаражат пайдаланылмай, өз қаражаты және қарыз қаржыландыру есебінен жүзеге асырылады. «Қаз. Транс. Ойл» АҚ-тың бүкіл жобасы топтық рәсімдерге сәйкес әзірленеді және экологиялық қауіпсіздік, техникалық шешімдер мен жұмыстар құны қолданыстағы заңнамамен көзделген сараптамадан өтеді.

Іске асырылып жатқан және жоспарланып отырған жобалар болған жағдайда, «Қазақстан – Қытай» мұнай құбыры жүйесінің өткізу қабілетін кезең-кезеңімен кеңейтуді көздейді. Осы жоба аясында мыналар болжанады: «Қаз. Транс. Ойл» АҚ нысандарын салу және қайта құру: 663 БМАС салу, Кеңқияқ БМАС-ты қайта құру, «Қызылжар» МАС салу, «Құмкөл — Қарақойын» м/қ салу, Қарақойын – Атасу м/қ учаскесінде құбыр ауыстыру; 3 МАС және Батыс Қазақстан кен орындары мұнайын ПКОП, ПМХЗ, Қытай бағыттарында тасымалдау үшін «Кеңқияқ – Атырау» мұнай құбыры реверсін салу; «Кеңқияқ – Құмкөл» мұнай құбырында 3 МАС салу.

Қаз. Транс. Ойл» АҚ компаниялары тобының активтер құрылымы:

«Қаз. Транс. Ойл» АҚ (бұдан әрі – Компания немесе Қоғам) Даму стратегиясын іске асыру аясында Компанияның бейінді емес активтерін иеліктен шығаруға және бейінді активтері құрылымын оңтайландыруға бағытталған іс-шараларды жүзеге асырады. Компания 2008 жылдан бастап Компания мен негізгі өндірістік активтер арасындағы басқарудың аралық деңгейлерін қысқарту және Топтың өндірістік емес компанияларын жою мақсатында «Batumi Industrial Holdings Limited» (бұдан әрі – Топ) компаниялары тобын қайта құрылымдау жұмыстары жүргізілуде. 2008 жылы «Black Sea Maritime Limited» , «Caucasus Maritime Limited» , «Batumi Port Holdings Limited» , «Alegratrans Overseas Limited» , «Dakino Investments Limited» , «Rodio Investments Limited» , «Port Capital Partners Limited» компаниялары жойылды. 2013 жылғы маусымда «Batumi Holding N. V. » компаниясы жойылды. «Batumi Industrial Holdings Limited» , «Batumi Capital Partners Limited» компанияларының, сондай-ақ «Batumi Services Limited» компаниясының оларды «Batumi Terminals Limited» компаниясына қосу жолымен қайта ұйымдастыру кезеңі аяқталды. 2015 жылғы 31 желтоқсанда KCP Finance B. V. компаниясы жойылды. Сонымен қатар 2012 жылы Батуми (Грузия) қаласындағы балабақша бәсекелестік ортаға берілді.

Компанияның бейінді емес активтерін иеліктен шығару Қоғам органдарының шешімдеріне сәйкес жүзеге асырылады: 2012 жылы Қоғам «Қаз. Транс. Ойл – Сервис» АҚ-тың 100% акциялары пакетін «Қаз. Мұнай. Газ-Сервис» ЖШС-ға сату жөніндегі мәмілені жүзеге асырды. 2013 жылы Қоғам Қарағанды облысы Жаңаарқа ауданы Атасу кентіндегі жаңадан салынған 170 орынды кешенді балабақшаны Қарағанды облысының коммуналдық меншігіне өтемсіз негізде берді. 2013 жылы Қоғам Алматы облысы Үшарал қаласындағы жаңадан салынған спорт алаңын өтемсіз негізде Алматы обл. коммуналдық меншігіне берді. 2013 -2014 жылдары Қоғам қызметкерлерге жалға беру және меншіктен шығару ережесіне сәйкес «Қаз. Транс. Ойл» АҚ тұрғын үй қорынан 52 пәтер, оның ішінде: Қоғам Батыс филилы бойынша 19 пәтер, Қоғам Шығыс филилы бойынша 30 пәтер, орталық аппарат бойынша 3 пәтер берілді. Қосымша, Қоғам шешіміне сәйкес өзге бейінді емес активтерді және объектілерді меншіктен шығару, оның ішінде республиканың жергілікті атқарушы органдардың коммуналдық меншігіне беру іске асырылады. 2014 жылғы тамызда Қоғам «Қазақстан Халық банкі ЖЗҚ» АҚ-тың 0, 88% акция пакетін сату бойынша мәміле жасады.

Назары ңызға рахмет!