§ 37. аза станны сімдіктері мен

§ 37. аза станны сімдіктері мен Қ қ ң ө жануарлар д ниесі ү

аза станныҚ қ ң сімдіктері мен жануарлар д ниесіө ү І н с аұ қ аза стан сімдіктері су басып жат ан кезен, Бор Қ қ ө қ д уіріні ая ы мен Палеоген д уіріні бас кезінен ә ң ғ ә ң басталады. Палеогенде б кіл Т ран ойпатын те із басып ү ұ ң жат ан. Ол Тор ай б азы ар ылы Батыс Сібір те ізімен қ ғ ұғ қ ң жал ас ан. Те із аза стан а ара ан рлы ты екіге ғ қ ң Қ қ ғ құ қ б лген. Палеоген д уірді ал аш ы жартысында те із ө ә ң ғ қ ң жа алауында ы ыраттар мен тауларда ғ ғ қ субтропиктік жалпа жапыра ты қ қ сіп т р ан. Тор ай б азынан ө ұ ғ ғ ұғ шы ыста Алтай, Сарыар а айма тарында, жалпа ғ қ қ қ жапыра тылары мен қ м гі жасыл ыл ан жапыра ты әң қ қ қ сімдік т рлері тара ан. Палеоген д уіріні екінші ө ү ғ ә ң жартысында, те із суы тартылып, р ап, ірілі, са ты ң құ ғ ұ қ к лдер алыптас ан. Неоген д уірде климат суып, ө қ қ ә таулы аудандарды м з бас ан кезде ұ қ жылу с йгішү сімдіктер жойылып кетіп, азіргі орман типтері ө қ алыптас ан, қ қ грек жа а ы, алмаңғ ғ сия ты сімдіктер қ ө са талып ал ан. Каспий ма ы ойпаты мен Т ран қ қ ғ ң ұ ойпаты те із астынан неоген д уірінде ана боса ан. ң ә ғ ғ азіргі аза станны сімдік жамыл ысы Қ Қ қ ң ө ғ 6000 -дай сімдік т рлерінен т рады. Бас а к рші елдермен ө ү ұ қ ө (Ресей, Орта Азия, Кавказ) салыстыр анда б л онша к п ғ ұ ө емес. сімдігі жа ынан бай лке аза станны таулы Ө ғ ө Қ қ ң айма тары болып саналады. Сырдария- аратау флорасы қ Қ те бай. Онда ө 1000 -нан асатын сімдік т рі, оны 150 ө ү ң т рі тек осы аудан а ана т н, бас а жерде ү ғ ғ ә қ шыраспайтын сімдіктер. Тянь-Шаньны , Алтайды , ұ ө ң ң Жо ар Алатауыны беткейлерінде ңғ ң ыл ан қ қ жапыра ты қ ормандар тарал ан. Оларда шырша, май ғ ара ай, бал ара ай, самырсын т рлері седі. Итм рын, қ ғ ү ө ұ долана, б ріжидек б талары мол. ө ұ ІІ н с а ұ қ аза станны жануарлар д ниесіні алыптасуы Қ қ ң ү ң қ сімдік жамыл ысыны даму тарихымен сас. М з ө ғ ң ұқ ұ басу д уірінде жылы климат а бейім жануарларды ә қ ң кей т рлері ырылып, біразы жылы жа а оныс ү қ ққ қ аудар ан. Оларды кейбір т рлері аза станны ғ ң ү Қ қ ң О т стік- шы ысында ы таулы айма та са талып ң ү ғ ғ қ қ алып, м з басу д уірінен кейін айтадан дамып қ ұ ә қ скен. ө ара йры , жолбарыс, абан, марал, б ы, Қ құ қ қ ұғ а тан, ызыл тан ққұ қ құ сия ты жануарлар т рлері осы қ ү топ а жатады. Сонымен бірге стары скен. Олар а қ құ ө ғ р, то ылда , самырсын с құ қ қ құ жатады. аза станны Қ қ ң жануарлар д ниесі азір с т оректілерді 178, ү қ ң старды 489, балы ты 104 ж не құ ң қ ң ә омырт асыздарды 50 мы нан астам т рлерінен қ ң ң ү т рады. Орманды даланы с т оректілері атарына ұ ң ү қ қ оян, су тыш аны, а тыш ан, елік қ қ кіреді. ас ыр Қ қ мен т лкі жиі кездеседі. стардан ү Құ р, шілқұ ке ң тара ан, айы ды ормандарды ыр и, б ктергі, ителгі ғ қ ң қ ғ ө сия ты жырт ыш стар мекендейді. Ашы ала дарда қ қ құ қ ң то ылда , ар аны т рлері, б лдыры қ қ қ ғ ң ү ұ қ бар. Орман ішінде жылан аз кездеседі, кесірткені біраз т рлері ң ү шырасады. Дала жануарлары таби атты ұ ғ ң ерекшеліктеріне икемделіп, т сі де дала бояуына ү арай згере дамы ан. қ ө ғ Дала тыш аны, ала оржын, қ қ ас ыр, т лкі, борсы қ қ ү қ к п мекендейді. Киік жиі ө шырасады. Дала старынан дуада , тырна, ұ құ қ тор айды р т рі кездеседі. Ш л даланы ғ ң ә ү ө ң жануарлары ысты а, ш лге шыдамды болу а ққ ө ғ бейімделген. аза станны таулы айма тарыны да Қ қ ң зіне т н жануарлары бар. Алтайда ө ә о ыр аю, тундра қ ң ры, тау лары құ ұ кездеседі. Жерорта те ізінен ң ауысып, Алтай а жетпей, Тянь-Шань, Тарба атай ғ ғ шекарасынан тпей ал ан а дар атарына гималай ө қ ғ ң қ ларын, к штігенді, бай ызды атау а болады. Жо ар ұ ү ғ ғ ңғ Алатауы, К нгей Алатау бойын б ы, сілеусін, ү ұғ шымшы тор ай, т. б. Батыс Тянь- Шаньды зын қ ғ ұ йры ты тыш ан, шыбыншы тор ай, а тама б лб л құ қ қ ғ қ қ ұ ұ мекендейді. зен, к л айма тарында ы ара с, с р Ө ө қ ғ қ құ ұ шымшы , елік, а тыш ан ж не балы т рлеріне бай. қ қ қ ә қ ү

§ 37. аза станны сімдіктері мен Қ қ ң ө жануарлар д ниесі ү