• Әлемдегі ең терең өзен – Конго (тереңдігі - 230 метр) • Дүние жүзіндегі 17 мемлекетте, оның ішінде Сауд Арабиясы, бірде бір өзен жоқ • Планетамыздағы Тынық мұхитына қарағанда, Атлант мұхитына өзендер көбірек құяды. Неге?
Өзен құрылымы
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ 1. Өзен эрозиясының үрдістерін білу 2. Өзеннің жоғары, орта, төменгі аңғарларының пішінін білу
ЖЕТІСТІК КРИТЕРИЙЛЕРІ • Оқушылар өзен эрозиясының үрдістері берілген барлық терминдердің анықтамасын біліп, мағынасын толық түсіне алады, берілген терминдерді кез-келген мәтін құрастыру кезінде қолдана алады • Вертикальді, бүйірлік эрозия және үгілген тау жыныстарының тасымалдану тұжырымдамасын, өзен аңғарларының көлденең қимасын біледі • Эрозия үрдістерін өзеннің үш көлденең қимасымен (жоғары, орта және төменгі ағыс) байланысын анықтай алады
Өзендер қалай пайда болады? • https: //www. twig-bilim. kz/film/how-are-rivers -formed-5428/
Суайрық және өзен алабы Водораздел и речной бассейн Бассейн Лены Енисея Бассейн Оби Өзен суайрығы – өзен алабын бөлетін сызық. Водораздел – это линия раздела речных бассейнов. Өзен алабы – негізгі өзен мен оның салалары ағып өтетін аумақ. Бассейн реки – это площадь суши, с которой стекает вода к главной реке и ее притокам.
Өзен деген не? Бастауы Оң саласы салалар h бастау – 300 м Р өзен У Сол саласы С Л О Өзен+салалар= өзен жүйесі Өзен бағыты Сағасы Салаларды қалай анықтаймыз, Оң, Сол? Өзен неге ағып жатады? h саға - 0 м
Өзен аңғары Өзен терассасы Өзен арнасы Жайылма
Өзеннің ағысына байланысты пайда болатын эрозия түрлері Тереңдік эрозиясы (глубинная) Жағалау эрозиясы (боковая)
ӨЗЕН АҢҒАРЫ ТАУ ЖАЗЫҚ
Көлденең профилі (қимасы) Cross profiles
Ирек өзен арнасынан пайда болған эрозия біртіндеп тіктеліп, меандраларды құрайды. Ал өзеннің негізгі арнасынан біртіндеп бөлініп, жеке тұйық су бөліктерінің құрылуы ескі арна деп аталады
Өзен шөгінділері • https: //www. twig-bilim. kz/film/meanders-and -oxbow-lakes-6023/